Of het nou loopt via een vleermuis of via plankton, ongeacht hoe een virus wordt overgedragen is de verspreiding afhankelijk van de eerste immuunrespons van de eerste gastheer van zijn soort. Met andere woorden, wanneer iemand een sterk immuunsysteem heeft is de kans kleiner dat een ziekteverwekker vanuit een andere soort zich doorzet naar andere mensen. Dat komt doordat een ziekte zich dan niet goed genoeg kan ontwikkelen om over te springen.

De vraag die onder andere Tara Stewart Merrill stelt is of we de sprong naar mensen niet voor kunnen zijn. Stewart Merrill, hoofdauteur aan een onderzoek over de dynamiek van ziekte, geeft aan dat de meerderheid van patronen aangeeft dat niet alle ziektedragers gelijk zijn. Daarmee doelt ze erop dat de immuunreactie van ziektedragers niet op één lijn kan worden getrokken. “We willen meer begrip opbouwen over de wijze waarop ziektes zich verspreiden,” geeft Stewart Merrill aan.

Geen ruggengraat

Ongewervelde dieren blijken vaker de ziekteverspreider te zijn. Dat wil zeggen dat ze zowel de ziekte kunnen overbrengen van dieren naar mensen als tussen mensen. Bijvoorbeeld bij een ziekte als Malaria wordt op deze manier verspreid en ook worden platwormen bijvoorbeeld door slakken op mensen overgebracht. Dit soort ziektes zorgt jaarlijks voor meer dan 700,000 doden en toch is er nog niet veel onderzoek gedaan naar de rol die deze ongewervelden spelen in de verspreiding van een ziekte.

Eerder werd er vanuit gegaan dat wanneer een ongewerveld dier aan een ziekte werd blootgesteld dat deze hier ook direct drager van zou zijn. De vraag die nu op tafel ligt is of het misschien mogelijk is om het immuunsysteem van de ongewervelde ziektedragers te verbeteren om ervoor te zorgen dat de ziekte niet zomaar kan worden doorgegeven.

Resistente organismen

Tijdens een experiment met zoöplankton, Daphnia dentifera om precies te zijn, werden de diertjes gedurende hun hele levensloop geobserveerd. Hierbij werd het plankton blootgesteld aan een schimmelparasiet, Metschnikowia bicuspidata. Bij dit experiment werd voor de onderzoekers al duidelijk dat een deel van het plankton goed was in het tegenhouden van de schimmelsporen terwijl anderen vatbaarder waren. Dat geeft al weer dat niet iedere ongewervelde zomaar een ziekte door zal geven.

Een deel van de besmette plankton bleek ook nog te herstellen nadat deze geïnfecteerd was. Het kan dus ook zo zijn dat een immuunrespons later op gang komt. De besmetting is daarmee afhankelijk van de kracht van het immuunsysteem van het individuele organisme. “Wanneer het immuunsysteem goed is, diende het plankton als een filter voor ziektes,” vertelt Stewart Merrill, “Als er iets in de omgeving het immuunsysteem schaadt is de kans op verspreiding versterkt.”

Verder onderzoek

Het model dat in dit geval is gebruikt voor plankton zou ook kunnen worden toegepast op de verspreiding van het coronavirus, en daarmee andere mogelijke virussen in de toekomst. Onderzoek aan de Universiteit van Boulder heeft onafhankelijk laten zien dat de verspreiding van een ziekte afhankelijk is van de toestand van de ziektedrager. COVID-19 komt ook voort uit een zogeheten zoönose, de sprong van een ziekte van dier tot mens.

Zaak is het nu om verder onderzoek te doen naar de verschillende ongewervelden die aan bod komen bij het ontstaan en doorgeven van ziekten. Met name om verder te bepalen hoe het immuunsysteem van deze organismen verbeterd kan worden en wat de verdere gevolgen hiervan zijn. Mogelijk om toekomstige pandemieën te voorkomen.

Als dit verhaal je als muziek in de oren klinkt, kijk dan eens naar onze vacatures. Misschien zit er voor jou wel een droombaan tussen!